Γεράσιμος Αλιβιζάτος,
Διευθυντής Γ’ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ
Ο Έλληνας γιατρός της Αλεξάνδρειας Ηρόφιλος, τον 3ο πΧ. αιώνα, περιέγραψε πρώτος ένα μικρό αδένα μπροστά από την ουροδόχο κύστη που περιέβαλε την ουρήθρα και επειδή "προϊστατο" της ουροδόχου κύστης τον βάφτισε προστάτη. Η ονομασία αυτή καθιερώθηκε και διατηρήθηκε όλους αυτούς τους αιώνες και σε όλες τις γλώσσες. Ο προστάτης εκκρίνει διάφορες ουσίες που εμπλουτίζουν το σπέρμα και το καθιστούν γόνιμο και δεν επηρεάζει, όπως πολλοί πιστεύουν την σεξουαλική λειτουργία. Με την ηλικία ο αδένας αυτός σε πολλούς άνδρες, άγνωστο για πιο λόγο, διογκώνεται με αποτέλεσμα να πιέζει την ουρήθρα και να δυσκολεύει την ούρηση.
Τα συμπτώματα χωρίζονται σε αποφρακτικά και ερεθιστικά. Τα αποφρακτικά οφείλονται κυρίως στο μηχανικό κώλυμα που προκαλεί η διόγκωση του αδένα και περιλαμβάνουν την καθυστέρηση στην έναρξη της ούρησης, την επιμήκυνση του χρόνου της ούρησης, την ελάττωση της ακτίνας των ούρων την διακεκομμένη ούρηση, την στάγδην αποβολή ούρων, την ακράτεια από υπερπλήρωση και την επίσχεση. Τα ερεθιστικά συμπτώματα που μπορεί να οφείλονται σε απόφραξη αλλά και σε διαταραχή της λειτουργίας της ουροδόχου κύστης περιλαμβάνουν την συχνουρία την επιτακτική ούρηση, την επιτακτική ακράτεια την νυχτουρία, καύσο κατά την ούρηση και τον υπερηβικό πόνο.
Στην διάγνωση της ΚΥΠ βοηθά κατ΄αρχάς ένα καλό ιστορικό που θα καταγράψει και θα αξιολογήσει την βαρύτητα όλων των συμπτωμάτων που αναφέρθηκαν.
Η δακτυλική εξέταση του προστάτη βοηθά στον υπολογισμό του μεγέθους του αδένα και στην διερεύνηση τυχόν ύπαρξης ενός σκληρού όζου ή μίας υπόσκληρης υφής του αδένα, στοιχεία που θα αναγκάσουν τον Ουρολόγο να ψάξει για τυχόν συνύπαρξη προστατικού καρκίνου.
Ένα υπερηχογράφημα του ουροποιητικού θα δώσει πληροφορίες χρήσιμες για τον καθορισμό του είδους της θεραπείας και η μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) θα βοηθήσει στην διαδικασία ανίχνευσης προστατικού καρκίνου.
Η γενική ούρων θα αποκλείσει μία φλεγμονή της κύστης και μία ροή ούρων θα συμπληρώσει όλες τις άλλες εξετάσεις.
Ένας διογκωμένος προστάτης συνήθως προκαλεί περισσότερα συμπτώματα και προβλήματα στους ασθενείς από έναν μικρό προστάτη. Η πιστοποίηση όμως ενός μεγάλου αδενώματος μόνον, δεν συνεπάγεται άμεση χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική αφαίρεση του αδενώματος συνιστάται σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα επίσχεση ούρων, με λιθίαση της ουροδόχου κύστης με μεγάλο υπόλειμμα των ούρων στην κύστη μετά την ούρηση, με συχνές ουρολοιμώξεις και κυρίως σε ασθενείς με έντονα κλινικά και υποκειμενικά ενοχλήματα που δεν υποχωρούν με φαρμακευτική αγωγή και που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής.
Σίγουρα όχι! Πρώτον διότι το μέγεθος του προστάτη δεν έχει καμία σχέση με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου. Δεύτερον διότι στις επεμβάσεις που γίνονται για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη (διουρηθρική ή διακυστική προστατεκτομή) αφαιρείται το αδένωμα (το εσωτερικό) του προστάτη.
Η κάψα από όπου συνήθως προέρχεται ο καρκίνος, με τις επεμβάσεις αυτές της ΚΥΠ μένει ανέπαφη, άρα ακόμα και αν υποβληθούμε σε κάποια επέμβαση για την αντιμετώπιση απόφραξης οφειλόμενης σε καλοήθη υπερπλασία, πάλι κινδυνεύουμε να εμφανίσουμε προστατικό καρκίνο στο μέλλον, άρα πάλι πρέπει να επισκεπτόμαστε τον ουρολόγο μας.
Η κάψα από όπου συνήθως προέρχεται ο καρκίνος, με τις επεμβάσεις αυτές της ΚΥΠ μένει ανέπαφη, άρα ακόμα και αν υποβληθούμε σε κάποια επέμβαση για την αντιμετώπιση απόφραξης οφειλόμενης σε καλοήθη υπερπλασία, πάλι κινδυνεύουμε να εμφανίσουμε προστατικό καρκίνο στο μέλλον, άρα πάλι πρέπει να επισκεπτόμαστε τον ουρολόγο μας.
Οι εναλλακτικές χειρουργικές επεμβάσεις (διουρηθρική ή διακυστική) όταν γίνονται με τις σωστές ενδείξεις έχουν παρενέργειες σε ελάχιστες περιπτώσεις. Η στύση δεν επηρεάζεται, οργασμός υπάρχει, εκσπερμάτιση υπάρχει αλλά πολύ συχνά είναι παλίνδρομη. Το σπέρμα δηλαδή κατευθύνεται προς την ουροδόχο κύστη αντί προς το έξω στόμιο της ουρήθρας. Άρα το μόνο πρόβλημα που εμφανίζεται συχνά είναι αδυναμία για τεκνοποίηση και όχι διαταραχή της σεξουαλικής λειτουργίας, πρόβλημα που δεν απασχολεί σχεδόν ποτέ άνδρες της τρίτης ηλικίας. Ακράτεια μετά προστατεκτομή εμφανίζεται σπάνια και όταν παρατηρηθεί οφείλεται σε ανεξέλεγκτες συστολές της ουροδόχου κύστης και σε ελάχιστες περιπτώσεις σε βλάβη του σφικτήρα της ουρήθρας .
Η διουρηθρική προστατεκτομή είναι η δεύτερη σε συχνότητα επιτελούμενη χειρουργική επέμβαση στις χώρες του Δυτικού κόσμου και γίνεται σε όλες τις οργανωμένες ουρολογικές κλινικές των μεγάλων κέντρων, αλλά και της επαρχίας.
Η διουρηθρική προστατεκτομή είναι η δεύτερη σε συχνότητα επιτελούμενη χειρουργική επέμβαση στις χώρες του Δυτικού κόσμου και γίνεται σε όλες τις οργανωμένες ουρολογικές κλινικές των μεγάλων κέντρων, αλλά και της επαρχίας.
Υπάρχουν τρείς βασικές κατηγορίες φαρμάκων που έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη. Οι αναστολείς της 5α-ρεδουκτάσης, οι α-ανταγωνιστές και τα φυτικά εκχυλίσματα. Οι αναστολείς της 5α-ρεδουκτάσης (φιναστερίδη, ντουταστερίδη), έχουν καλύτερα αποτελέσματα σε προστάτες άνω των 40gr και οι ασθενείς αρχίζουν να βλέπουν τα ευεργετικά αποτελέσματα μετά από μερικούς μήνες. Μειώνουν το μέγεθος του αδένα κατά 20% και βελτιώνουν την ροή των ούρων και την ένταση των συμπτωμάτων κατά 15-20%. Η βασική παρενέργεια αυτών των φαρμάκων είναι ότι επηρεάζουν την στυτική λειτουργία σε ποσοστό 7-10%. Οι α-ανταγωνιστές μειώνουν τον τόνο των λείων μuικών ινών τού προστάτη και του αυχένα της κύστης , έχουν παρόμοια αποτελεσματικότητα με τους αναστολείς της 5α-ρεδουκτάσης αλλά η δράσης τους εμφανίζεται αμέσως . Η βασική τους παρενέργεια είναι ότι προκαλούν υπόταση στο 10% των ασθενών. Τά φυτικά εκχυλίσματα είναι φάρμακα χωρίς παρενέργειες , δεν υπάρχουν όμως και πολλές μελέτες που να αποδεικνύουν την χρησιμότητα τους.
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ο καλύτερος συνδυασμός σήμερα είναι η ταυτόχρονη χορήγηση ενός α-ανταγωνιστή και ενός αναστολέα της 5-α ρεδουκτάσης.
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ο καλύτερος συνδυασμός σήμερα είναι η ταυτόχρονη χορήγηση ενός α-ανταγωνιστή και ενός αναστολέα της 5-α ρεδουκτάσης.
Δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα αυτό. Για την φιναστερίδη υπάρχουν μελέτες με ασθενείς υπό αγωγή και για 10 χρόνια και για τους α-ανταγωνιστές υπάρχουν στοιχεία για εξαετή συνεχόμενη θεραπεία.Στήν πράξη ο ουρολόγος θα προσαρμόσει την διάρκεια της θεραπείας ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς.Παράγοντες που θα μετρήσουν είναι η ηλικία του ασθενούς , η γενική του κατάσταση , η επιθυμία του η ο φόβος του για χειρουργική επέμβαση ,η πιστοποίηση απόφραξης η όχι και οπωσδήποτε η αποτελεσματικότητα της προηγηθείσης φαρμακευτικής αγωγής . Μπορεί επίσης ο ουρολόγος σε ασθενείς υπό μακροχρόνια αγωγή, να συστήσει πρόσκαιρη διακοπή και παρακολούθηση της μεταβολής της έντασης των συμπτωμάτων.
Έχουν δημοσιευθεί ορισμένες μελέτες από ένα μεγάλο κέντρο της Αμερικής όπου βρέθηκε ότι η μακροχρόνια χορήγηση φιναστερίδης(πάνω από 4 χρόνια), μείωσε την πιθανότητα ανάγκης για χειρουργική επέμβαση κατά 50% και την πιθανότητα επίσχεσης των ούρων επίσης κατά 50%.Αυτή την στιγμή τρέχει μια μεγάλη πολυκεντρική μελέτη και στην Ευρώπη και η τελική απάντηση στο ερώτημα αυτό, όπως επίσης και το οικονομικό κόστος των διαφόρων φαρμακευτικών επιλογών , θα το γνωρίζουμε σε δύο περίπου χρόνια..
{Ερώτημα 10°. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου παρά την παρουσία συμπτωμάτων δεν χρειάζεταικαμία θεραπεία, και τι μπορεί να αλλάξει κανείς στην διατροφή του για να βελτιώσει τα συμπτώματα αυτά;}
Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν κάποια συμπτώματα αλλά η ένταση τους είναι τέτοια που δεν επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής .Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις δεν χρειάζεται ούτε επέμβαση ούτε φαρμακευτική αγωγή. Στους άνδρες αυτούς, συνίσταται η μείωση η και η αποφυγή ερεθιστικών ουσιών όπως είναι ο καφές , το οινόπνευμα ,το πιπέρι και γενικά όλων των μπαχαρικών και της βαρείας κουζίνας .Η αποφυγή κρέατος και ζωικών λιπών και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών όπως η ντομάτα που περιέχει μια ουσία που λέγεται λυκοπενιο, φαίνεται πως δρα προστατευτικά για την μελλοντική εμφάνιση προστατικού καρκίνου.
